Dość często zdarza się, że na parkingu pod sklepem, podczas wysiadania z pojazdu przez pasażera dochodzi do uderzenia w drzwi sąsiedniego pojazdu (zaparkowanego lub poruszającego się). Ubezpieczyciele w takiej sytuacji często odmawiają wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego. Uznają, że pasażer jest nie jest kierowcą ani posiadaczem pojazdu, a więc szkody wyrządzone przez niego nie są objęte tym ubezpieczeniem.
Szkoda przy wysiadaniu
Sprawa dotyczyła sytuacji, która wydarzyła się na Łotwie. Na parkingu przed supermarketem, pasażer przy wysiadaniu uderzył drzwiami o zaparkowany obok pojazd, powodując jego uszkodzenie. Kierowcy obu pojazdów podpisali wspólne oświadczenie o zdarzeniu drogowym. Kierowca pojazdu, z którego wysiadał pasażer uznał swoją winę, jednocześnie wskazując, że szkodę spowodował ów pasażer. Właściciel uszkodzonego pojazdu zgłosił szkodę z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej właściciela pojazdu, z którego wysiadał sprawca.
Ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania. Uznał, że szkoda powstała bez związku z „ruchem pojazdu mechanicznego”, a nadto nie ponosi odpowiedzialności za działania osoby będącej jedynie pasażerem pojazdu, a nie jego kierowcą.
Właściciel pojazdu, którego pasażer spowodował uszkodzenie, sam zapłacił odszkodowanie, po czym pozwał ubezpieczyciela o jego zwrot. W pierwszej instancji wygrał, ale sąd apelacyjny zmienił wyrok i oddalił powództwo, przyjmując argumenty podnoszone przez ubezpieczyciela. Właściciel nie dał za wygraną i odwołał się do łotewskiego Sądu Najwyższego. Tez z kolei zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym. W szczególności chodziło mu o ustalenie, czy badana sytuacja, tj. wysiadanie z pojazdu podczas postoju, mieści się w używanym przez dyrektywę pojęciu „ruchu pojazdu mechanicznego."
Szkoda wyrządzona przez pasażera – odszkodowanie z OC ppm
Odpowiedź Trybunału była jednoznaczna i korzystna dla poszkodowanych. Trybunał uznał, że pojęcie „ruchu pojazdu mechanicznego” należy rozumieć szeroko i jest nim każde użytkowanie pojazdu zgodne z jego funkcją jako środka transportu. Wsiadanie czy wysiadanie z pojazdu należy niewątpliwie do korzystania z niego jako środka transportu.
Trybunał stwierdził także, że przepisy dyrektywy nr 72/166/EWG nie pozwalają na ograniczenie odpowiedzialności z ubezpieczenia OC pojazdu tylko do szkód wyrządzonych przez kierowcę tego pojazdu. Skoro czynności takie jak wsiadanie czy wysiadanie z pojazdu stanowią użytkowanie pojazdu jako środka transportu, to oczywistym jest, że osobą użytkującą pojazd jest nie tylko kierowca, ale także pasażer. Oznacza to, że szkoda wyrządzona przez pasażera podczas wysiadania z pojazdu co do zasady także jest objęta ubezpieczeniem OC posiadacza pojazdu. Trybunał podkreślił, że przepisy krajowe oraz postanowienia umowne, które wyłączałyby lub ograniczały w takich sytuacjach odpowiedzialność ubezpieczyciela, są nieskuteczne ze względu na ich sprzeczność z dyrektywą nr 72/166/EWG.
Podsumowanie
Wyrok TSUE, chociaż stanowił odpowiedź na pytanie sądu łotewskiego, należy zaznaczyć iż znajdzie zastosowanie również w naszych warunkach. W chwili pisania tego artykułu, a więc we wrześniu 2020 r. ubezpieczyciele nadal odmawiają wypłaty odszkodowania w takich przypadkach. Ostatnio do Versus trafił klient, któremu STU Ergo Hestia S.A. odmówiła wypłaty odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez wysiadającego pasażera pojazdu, którego kierowca zaparkował pod sklepem. I to pomimo, iż od wyroku TSUE upłynęły prawie 2 lata!
Link do wyroku: Wyrok TSUE C-648/17